Hoca Ahmet Yesevî mirasının genel Türk tarihi, kültürel gelenekler ve toplumsal yapı açısından incelenmesi; Türk halklarının manevi tarihini, kültürel sürekliliğini ve etnik gruplar arası ilişkilerini derinlemesine anlamaya imkân tanır. Yesevî öğretisi, yalnızca bir dinî inanç sistemi olarak değil, aynı zamanda Türk halklarının tarihsel tecrübesini ve geleneksel dünya görüşünü yansıtan bir kültürel fenomen olarak değerlendirilmelidir.
Tarihsel açıdan yapılan araştırmalar, Yesevî geleneğinin Türk devletleri ve toplumları üzerindeki etkisi ile onun sosyal ve siyasal bağlamdaki rolü hakkında önemli bilgiler sunar. Kültürolojik bakımdan bu miras, estetik düşüncenin, ahlaki-etik normların ve halkın dünya görüşünün oluşumuna katkıda bulunduğunu göstermektedir. Etnoloji ve etnografya alanları ise Yesevî geleneğinin gelenekler, ritüel uygulamalar ve toplumsal ilişkilerdeki tarihsel evrimini incelemek için bilimsel bir zemin oluşturur.
Bu doğrultuda gerçekleştirilen bütüncül araştırmalar, Yesevî mirasının Türk halklarının tarihsel hafızasını, manevi kimliğini ve kültürel sürekliliğini korumadaki önemini ortaya koymaya imkân sağlar.